Enkoder Nedir Çeşitleri Nelerdir.

ENCODERLER

Encoder dönme hareketini ardışık sayısal sinyallere çevirerek dönme hızı ve dönme sayısı hakkında bilgi verir. Manyetik veya optik olarak çalışır. Doğrusal ve döner olmak üzere ikiye ayrılır.

Rotary Encoderler

Döner encoderlar da konum bilgisinin veriliş tarzına göre artımlı ve mutlak olmak üzere ikiye ayrılır. Optik sensörlerde ışık kaynağı, alıcı ve üzerinde yarık ya da çizgiler kullanılır.

 Incremental Encoder;

Artımlı(incremental) encoderda disk yarıklı ise ışık, yarıktan geçerek alıcıya gelir. Yansımalı tipte ise ışık, üzerine siyah ve beyaz çizgiler çizilmiş disk üzerinden yansır. 

Dönüş yönü için iki sıra hâlinde dizilmiş yarıklar kullanılır. Alttaki yarıkla üstteki yarık arasında çeyrek açıklık vardır. Üstteki yarıktan gelen sinyale A, alltan gelen sinyale B kanalı denir. Mil döndükçe mil hızıyla orantılı bir frekansta bu kanallarda pulse üretilir. Bu iki sinyal arasındaki faz farkı dönme yönü konusunda bilgi verir. Örneğin A kanalı B’ye göre önde ise mil saat yönünde döner. Disk üzerindeki yarık sayısı encoderin çözünürlüğünü verir. Diskte 1024 yarık ya da iz var ise bu encoderın çözünürlüğü 1024 adım/tur olarak verilir. Her bir kanaldaki pulse sayısı ve çözünürlük bilinirse milin açısal konumu tayin edilir. Encoderlarda çoğunlukla üçüncü bir kanal daha bulunur. Z ya da indeks kanalı denilen bu kanal, her turda bir pulse üretirek milin dönme sayısı hakkında bilgi verir. Ayrıca mekanizmalarda başlangıç konumuna gelmek için bir referans sinyali olarak da kullanılır.

Artımsal encoderler konumlandırma ve servo gibi makina uygulamalarının en fazla tercih edilen model encoderlerindendir. Değişik hareketlerinin hem geri beslemelerinde 
hem de pozisyon lamalarında oldukça iyi cevap verirler.

Mutlak Encoder

Mutlak encoderda mil konumuna ilişkin tek bir sayısal sinyal üretilir. Milin her bir konumunun sayısal bir deseni vardır. İkilik düzendeki bu sayısal desendeki bit sayısı, çözünürlüğü verir.

Genelde binary kod yerine gary kod kullanılır. Bu durumda bu encoderler kullanıldığında gary kod binary koda çevrilmesi gerekebilir.

Mutlak encoder kullanmanın avantajları

         Kalıcı Bellek;

Mutlak encoderler kalıcı olan konum doğrulama cihazlarıdır. Güç kesintisi olsa bile pozisyonunu koruyabilir.

         Güvenlik;

Bazı uygulamalarda, bir pozisyon kaybına neden olabilen durumlar meydana gelebilmektedir. Makine zararı veya operatörün yaralanmasına bile sebep
olabilecek zararlara mutlak  konum bilgisi verebilen  absolute model encoderler daha sağlam cevap verebilir.

         Elektriksel parazit ve gürültüye çözüm; 

Kesin kodlayıcılar konumunu belirlemek için sürekli bir  sinyal kodu verirler. Kaçak darbe veya potansiyel parazit olacak uygulamalarda okunacak bilgi hemen hemen değişikliğe uğramaz.

Analog Encoderler

Uygulamaya göre analog girişe de ihtiyaç olabilir. encoderden 0-15 volt veya 4-20 mA gibi analog çıkışlar isteyebilirsiniz. Bu türlü otomasyon uygulamalarında  analog çıkışlı encoder sistemleri işinizi hem kolaylaştırır hem de malzemeden tasarruf yapmanızı sağlar. 

Rezolverler (Analog Kodlayıcı)

Rezolveller endüstrinin hemen her branşında kullanılan kodlayıcılardır. İster hafif bir uygulama isterse servo motorun arkasına bağlayın fark etmez. Encoder sistemi gibi dış görünüme  sahip olsalar da aslında çok farklı bir iç donanıma ve çalışma prensibi ile çalışırlar. Encoderler  dijital bilgiler verirken, rezolverler analog bilgi verir.

Bu nedenle çözünürlük problemi yoktur.

Lineer encoderler (düz hareket ölçümleme)

Ölçülecek veya pozisyon bilgisi alınacak her mekanizma döner olmak zorunda değildir. Düz hareketlerin kontrolünde en sağlıklı ölçüm yapabileceğiniz  seçeneklerden  biri de lineer encoderlerdir.

ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜH. SONER ÇAVUMİRZA