OG Ölçü Trafoları

OG ÖLÇÜ TRAFOLARI

Akım trafoları primerdeki akımı sekonder devreye küçülterek vermeye yarar.

İç Yapısı:

Demir Nüve

Primer ve Sekonder Sargılar

Sargı terminallerinden oluşmaktadır.

Primer Sarım S./ Sekonder Sarım S.=Primer Akım / Sekonder Akım

Yani; n1/n2= I1/I2

Oran ve Polarite

Akım trafosu dönüştürme oranı (ATO): primer anma akımının(I1n) sekonder Anma Akımına(I2n) ye oranı ile bulunur;

Yani: ATO= I1n/I2n

Bazı akım trafoları çift oranlı yapılır. Bu durum primerin primerin çift sargılı ya da sekonder sargılarının kademeli olarak değiştirilmesi ile yapılır.

Şeklin sadece S1 ve S2 terminalleri kullanılırsa;

C1 ve C2 Terminalleri kısa devre edilir bu durumda 50/5A

oranı P1 ile C2, C1 ile P2 kısa devre edilir bu durumda 100/5A oranı elde edilir.

Şekilde S1 ve S3 terminalleri kullanıldığında bu durumda önceki durumun 2 katı değer oluşur yani 50/5A iken 100/5A, 100/5A iken 200/5A olur.

Primer ve Sekonder Anma Akımları

Sargıların Zarar görmeden taşıyabileceği sürekli akım değeridir. Akım trafolarında doğruluk(hata) sınıfları anma akımı bazında verilir. Sargılar anma akımının %120 sini aşırı ısınmadan sürekli taşır.

Sekonder anma akımı pretikte 5A olarak kabul edilmiştir.

Primer anma akımı ise 50-100/5A de ATO primerden değiştiriliyorsa 50A sekonderden ise 100A kabul edilir.

Anma Gücü

Röle anma gücü Nar= 10VA röle anma Akımı Ia= 5A ,  kablo= 20 mt. 2.5 mm2 NYA ise akım trafosu anma gücü(Na)= Rkablo+Nar=5^2*(2*20/(56*2,5))+10=27,14VA

Bu durumda standart bir üst değer seçilir.

Doğruluk(Hata) Sınıfı

Dönüştürmede akım trafosunun % kaç hata yaptığını belirten değerdir.

1 sınıfı akım trafolarında %1 hata olur. Yani;

5+veya-(%1x5)=5-+0,05

Yani en çok 5,05A veya 4,95A akım kayması olur. Eğer akım trafosu doymaya ulaşırsa hatası da artar. Genellikle koruma devrelerinde 3 sınıfı ölçme devrelerinde 1 sınıfı akım trafoları kullanılmaktadır. Özellik arz eden koruma devrelerinde 1 sınıfı ölçü devrelerinde 0,5 sınıfı akım trafosu kullanılır.

İki tane akım trafosu aynı gövde içinde de verilebilir. Genellikle biri ölçü diğeri koruma olarak kullanılır.

Böyle akım trafosunun etiketinde 50/5-5A, 30+30VA, 1+3 Doğruluk sınıflı olarak verilir.

Doyma Katsayısı

Akım trafolarında doyma; primer de akım artsa bile sekonderde akımın artmamasıdır.

Doyma katsayısı 2 olan bir 100/5lik a.t, anma yükünde 2x5=10A sekonder ve 2x100=200 primer akımda doyan akım trafosudur.

Bu a.t anma yükünden farklı bir yükle yüklü ise (örn anma gücü 30VA fiili yük 15VA ise) doyma katsayısı 15VA=5A*2*2,5Rè R= 0,6 ohm doyma katsayısı 6 olur. Doyma 6x5=30A olur.

Ölçü cihazları aşrı akımdan zarar görmemesi için kullanılan akım trafoları çabuk doymalıdır. Bu yüzden doyma katsayısı 5’ten küçük olmalıdır (nd<5).

Koruma devrelerinde ise uzun süre aşırı akım olduğundan kullanılan akım trafoları geç doyması gerekir. Bu yüzden doyma katsayısı 10 dan büyük olmalıdır (nd>10).

Eğer koruma devresinde ölçü akım trafosu kullanılırsa akım trafosu kısa zaman sonra patlar. Ya da ölçü devresinde koruma akım trafosu kullanılırsa cihazlar zarar görür.

        

          Akım trafoları devreye seri bağlanır.

Akım trafoları montaj edilirken dikkat edilmesi gerekenler;

1-      Primerden akım geçerken sekonder devresi açılmamalıdır.

2-    Primer sargılar devreye bağlı fakat sekonder sargıları kullanılmıyorsa sekonder sargıları mutlaka kısa devre edilmelidir.

3-      Sekonder sargının bir ucu topraklanmalıdır.

4-      Reaktif güç kontrol rölesinin akım trafosu genellikle ayrı olmalıdır.

5-  Sekonder sargı kısmında sigorta ve anahtar kullanılmamalıdır.

ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜH. SONER ÇAVUMİRZA